แฮร์บอลล์

ผศ.น.สพ.ปานเทพ รัตนากร

          วันนี้มาแปลก ชื่อเป็นฝรั่ง หวังว่าคงไม่ว่ากันเพราะผู้ที่เลี้ยงแมวมักจะคุ้นเคยกับศัพท์ที่ใช้นี้ “แฮร์บอลล์” หรือ Hairball หากจะแปลเป็นไทยให้เข้าใจใกล้เคียงก็คือ “กลุ่มขน” หรือ “ก้อนขน” หมอเองก็มักเรียกทับศัพท์ เสียมากในการอธิบายแก่เจ้าของแมวซึ่งประสบปัญหาจากเจ้าสิ่งที่เรากำลังจะพูดถึงกันต่อไปนี้

แฮร์บอลล์ หรือ ก้อนขน เป็นกลุ่มก้อนของขนแมวที่เกาะตัวจับกันเป็นก้อนแข็ง ลักษณะทรงกลมพบได้ในกระเพาะอาหารและลำไส ้ของสัตว์ตระกูลแมว หรือ Felidae เป็นประจำ

          แฮร์บอลล์เกิดขึ้นจากพฤติกรรมอันเป็นธรรมชาติของแมวคือการทำความสะอาดขนโดยการตกแต่งขน ตัวเองเสมอ เราจะเห็นว่าแมวเลี้ยงและสัตว์ตระกูลแมวไม่ว่าขนาดเล็กหรือว่าใหญ่ ตั้งแต่แมวดาว เสือไฟ ไปจนถึง เสือโคร่ง สัตว์เหล่านี้จะใช้ “ลิ้น” อันสากเป็นพิเศษราวกับกระดาษทราย “เลีย” ขนของตัวเองเพื่อขจัดสิ่งสกปรก พยาธิภายนอก เช่น หมัด เหา ตลอดจนเส้นขนเก่าที่หมดอายุให้หลุดออกไป นับเป็นกระบวนการดูแลสุขภาพเส้นขน และผิวหนังอย่างชาญฉลาด แต่ขณะเดียวกันการที่มันเลียเอาขนติดเข้าไปในระบบย่อยอาหาร โดยกลืนลงสู่ กระเพาะบ่อยๆ เข้า หากเศษขนเหล่านั้นไม่ถูกขับถ่ายตามปกติ เช่น ท้องผูก หรือถ่ายอุจจาระน้อยกว่าปกติ ตลอดจนแมวบางตัวจะมีการเลียขนมากกว่าปกติซึ่งถือว่าอารมณ์ จิตใจ พฤติกรรมผิดไป อาจเนื่องจากเครียดจัด กลัว หรือโดดเดี่ยว ฉะนั้นปริมาณขนที่สะสมในกระเพาะจะมีมากขึ้นเรื่อยๆ ประกอบกับการบีบตัวของกระเพาะ อาหารเป็นส่วนช่วยคลึงเคล้าปั้นก้อนขนให้ค่อยๆ เกาะพันกันและขยายขึ้น ตลอดจนมีลักษณะเป็นก้อนกลม

แฮร์บอลล์ที่มีขนาดโตขึ้นก็จะคับเต็มกระเพาะอาหารทำให้แมวเจ้าของแฮร์บอลล์ก้อนนั้นแสดงอาการอาเจียรบ่อยๆ เพื่อขจัดก้อนขนเจ้ากรรมออกมา หรือกินอาหารไม่ได้ เพราะท้องแน่นไปหมด บางกรณีพบว่า แฮร์บอลล์ขนาดเล็ก อาจหลุดจากกระเพาะเคลื่อนเข้าสู่ลำไส้เป็นผลให้เกิดลำไส้อุดตัน สัตว์ก็จะเบื่ออาหารจนถึงกับไม่กินในที่สุด ฉะนั้นถ้าแมวซึมไม่กินอาหาร เบื่ออาหาร พยายามอาเจียรบ่อยครั้งให้นึกถึง “แฮร์บอลล์” ไว้บ้าง วิธีป้องกันที่ดีที่สุด คือ พยายามให้แมวถ่ายอุจจาระตามปกติหมั่นสังเกตตรวจตรา ตลอดจนอาจให้ยาระบายหรือ ยาที่ใช้ขับก้อนขนป้อนให้กินเป็นครั้งคราวก็จะกำจัดแฮร์บอลล์ขนาดเล็กหรือก้อนขนที่กำลังจะรวมตัว ก่อปัญหาออกไปเสีย แต่เนิ่นๆ

ส่วนแมวที่ป่วยด้วยแฮร์บอลล์ไปแล้วหากสัตวแพทย์มิอาจใช้ยาระบายและยาหล่อลื่นเพื่อขับ แฮร์บอลล์ ออกมาได้ละก็จำเป็นต้องผ่าตัด เปิดกระเพาะหรือลำไส้เพื่อนำแฮร์บอลล์อออกมา แมวเหมียวที่รักของท่านสามารถหายเป็นปกติดังเดิม

 

กลับไปหน้า "คอลัมน์สัตว์เลี้ยง"