dog1.jpg (6093 bytes)เลี้ยงสัตว์อย่างไรจึงจะปลอดภัยสำหรับคนที่คุณรัก

ผศ.สพ.ญ.ดร. รสมา ภู่สุนทรธรรม
ภาควิชาอายุรศาสตร์   คณะสัตวแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กทม. 10330

เลี้ยงสัตว์ชนิดใดจึงจะเหมาะสมกับคุณ

การจะเลือกสัตว์ชนิดหนึ่งชนิดใดมาเป็นสัตว์เลี้ยงของคุณ ย่อมขึ้นกับปัจจัยหลายประการที่เกี่ยวข้อง เช่น

  1. ความชอบหรือไม่ชอบของคุณ ลักษณะอุปนิสัยส่วนตัว เช่น ชอบสุนัขตัวเล็กขนยาวที่เลี้ยงเพื่อความสวยงาม หรือสุนัขตัวใหญเพื่อเลี้ยงไว้เฝ้าบ้าน
  2. คุณมีบริเวณพื้นที่ที่จะใช้เลี้ยงสัตว์   มีขนาดกว้างขวางหรือแคบเพียงใด มีเนื้อที่เท่าใดที่จะจัดให้เป็นที่อยู่และที่ออกกำลังกาย สำหรับสัตว์เลี้ยงของคุณ
  3. ฐานะทางครอบครัวและเศรษฐกิจของคุณ มีงบประมาณค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูสัตว์เท่าใด ต้องใช้งบประมาณมากน้อยเท่าใด ในการจัดสถานที่เลี้ยง อาหาร และยา รักษาโรค ตลอดจนการฉีดวัคซีนป้องกันโรคแก่สัตว์เลี้ยงของคุณ
  4. คุณมีเวลามากน้อยเท่าใดในแต่ละวันที่จะให้ในการเลี้ยงดูสัตว์เลี้ยงของคุณ
  5. เพื่อนบ้านใกล้เคียงของคุณชอบสัตว์เลี้ยงหรือเปล่า เพื่อนบ้านของคุณสามารถจะทนเสียงหรือยอมรับการเลี้ยงสัตว์ของบ้านคุณได้หรือไม่
  6. เลือกสัตว์พันธุ์ใดจึงจะเหมาะสมกับคุณ

การจะตัดสินใจเลือกเลี้ยงสัตว์พันธุ์ใด ควรแน่ใจว่าเหมาะสมกับสภาพการดำเนินชีวิตของคุณในปัจจุบันและในอนาคต สัตว์แต่ละพันธุ์ มีความต้องการการออกกำลังกาย อาหาร และการดูแลแตกต่างกัน ขนาดของสัตว์มิได้บ่งชี้ถึงความต้องการที่แท้จริงเสมอไป เช่น สุนัขเล็กบางตัว อาจต้องการการออกกำลังกายมากกว่าสุนัขที่ใหญ่กว่าก็ได้ สามารถแบ่งพันธุ์สัตว์ออกคร่าวๆ ดังนี้ คือ

  • สัตว์พันธุ์แท้

การเลือกเลี้ยงสัตว์พันธุ์แท้เจ้าของจะต้องเรียนรู้ถึงศักยภาย และความต้องการของสัตว์ ตลอดจนอุปนิสัยและอารมณ์ที่สามารถเข้ากับผู้เลี้ยง สุนัขพันธุ์แท้แต่ละพันธุ์จะมีลักษณะอุปนิสัยและความต้องการการดูแลเฉพาะตัว

  • สัตว์พันธุ์ทาง

สัตว์พันธุ์ทางมักจะฉลาด ไม่ค่อยมีโรคหรือความผิดปกติที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์เท่ากับสัตว์พันธุ์แท้

  • สัตว์พันธุ์ผสม

เป็นสัตว์ที่เป็นลูกผสมระหว่างพันธุ์แท้สองสายพันธุ์ มักเป็นสัตว์ที่ได้รับลักษณะเด่นจากพ่อและแม่

แหล่งที่คุณจะหาสัตว์เลี้ยงที่ดีมาเลี้ยงได้

การจะได้สัตว์ที่ดีและแข็งแรง ปราศจากโรคมาเลี้ยงได้ ควรได้มาจากเพื่อนฝูง หรือเพื่อนบ้าน หรือจากฟาร์มเลี้ยงสัตว์ที่เชื่อถือได้ ไม่ควรซื้อ สัตว์เลี้ยงจากร้านค้า หรือแหล่งที่เพาะพันธุ์ที่ไม่ทราบประวัติของสัตว์มาก่อน


dogrun2.gif (3319 bytes)      การคัดเลือกสัตว์ที่มีลักษณะดีมาเป็นสัตว์เลี้ยงของคุณ

การคัดเลือกลูกสัตว์เพื่อนำมาเป็นสัตว์เลี้ยงควรคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้ คือ

  • ตามีประกายแจ่มใส สีถูกต้องตามลักษณะ ไม่มีขี้ตา ไม่มีอาการตาอักเสบหรือระคายเคือง
  • ใบหูด้านในมีสีชมพู ไม่มีกลิ่นเหม็น ไม่มีสะเก็ด ปราศจากไรในหูหรือความผิดปกติอื่น ๆ
  • ผิวหนังต้องไม่มันเยิ้มหรือแห้งเป็นสะเก็ด ไม่มีแผลหรือก้อนนูนตามผิวหนัง ขน แข็งแรง    ไม่ร่วงหลุดเวลาลูบตัว
  • เหงือกมีสีชมพูและไม่มีกลิ่นปาก การเรียงตัวของฟันสบกันพอดี
  • บริเวณทวารหนักควรสะอาดและแห้ง ไม่มีท้องเสียหรือสิ่งผิดปกติออกจากอวัยวะเพศ
  • เมื่อยกตัวลูกสัตว์ขึ้น ควรรู้สึกหนัก ไม่ดิ้นรน ซึ่งอาจบ่งบอกว่าจะเป็นสัตว์เลี้ยงที่ดีและเชื่อฟังคำสั่ง


การดูแลสัตว์เลี้ยงของคุณ

การได้เป็นเจ้าของสัตว์เลี้ยงสักตัวหนึ่งถือว่าเป็นการเติมคุณค่าและสีสรรให้แก่ชีวิตได้ เราจึงควรดูแลสัตว์เลี้ยงให้ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ ต้องมีความรับผิดชอบในการฝึกหัด การให้อาหาร การดูแล ตลอดจนการจัดหาที่อยู่อาศัยที่เหมาะสม ให้ความเป็นเพื่อนและความรู้สึกปลอดภัย รวมถึงการทำความสะอาดและการดูแลสุขภาพ สิ่งต่างๆ   เหล่านี้จะทำให้สัตว์เลี้ยงของคุณมีสุขภาพจิตที่ดี และเป็นสัตว์เลี้ยงที่น่ารักของคุณ ได้ยาวนานเท่านาน

การนำสัตว์เลี้ยงเข้าบ้านเป็นครั้งแรกdog3.jpg (2947 bytes)

  1. ควรจัดให้มีบริเวณจำกัดให้อยู่ในห้องหรือกรง ไม่ควรปล่อยให้สัตว์เลี้ยงเดินเกะกะทั่วไป เพราะสัตว์จะทำการสำรวจบริเวณที่เข้าไปอยู่ใหม่
  2. ไม่ควรทิ้งสัตว์ไว้ตามลำพัง จนเกิดอาการหวาดกลัว
  3. ควรจัดให้มีอาหาร น้ำ ของเล่น และที่รองนอนไว้ให้พร้อม
  4. ไม่ควรเปลี่ยนอาหารในระยะ 2-3 วันแรกของการเลี้ยง
  5. ควรให้สัตว์เลี้ยงใหม่ของท่านได้ทำความรู้จักกับสัตว์เลี้ยงเดิมที่ท่านมีอยู่ก่อน
  6. ทำบริเวณบ้านให้ปลอดภัย เนื่องจากสัตว์เลี้ยงใหม่มักมีความอยากรู้อยากเห็นและชอบสำรวจสิ่งใหม่ๆ จึงต้องระมัดระวังอันตรายของเครื่องใช้ไฟฟ้า สวิตช์ไฟ และเก็บของที่แตกง่ายให้พ้นจากสัตว์เลี้ยงใหม่ของท่าน

การฝึกภายในบ้าน
dhome.jpg (4979 bytes)

  • การหัดให้ขับถ่ายบนกระดาษซึ่งสามารถฝึกหัดได้ เช่น ในลูกสุนัข
  • การหัดให้ขับถ่ายนอกบ้าน เช่น ลูกสุนัขที่โตขึ้นต้องหัดให้ขับถ่ายนอกบ้าน โดยพยายามให้ขับถ่ายห่างไกลออกจากตัวบ้าน ควรทำความสะอาดทันที่ที่สัตว์ถ่ายเสร็จ โดยใช้ถุงพลาสติกหรือที่โกยอุจจาระแล้วทิ้งในถังขยะให้มิดชิด ทั้งนี้เพราะมีพยาธิ หลายชนิดในสัตว์เลี้ยงที่สามารถแพร่ทางอุจจาระได้ จึงควรถ่ายพยาธิให้แก่สัตว์เลี้ยงของท่านเป็นประจำ
  • การฝึกสุนัขควรเริ่มทำตั้งแต่สุนัขมีอายุประมาณ 8 สัปดาห์ขึ้นไป

การเล่นและการออกกำลังกาย

สัตว์เลี้ยงทุกเพศ ทุกวัย และทุกขนาดย่อมชอบที่จะเล่นด้วยกันเอง หรือกับเจ้าของ บางครั้งก็ชอบเล่นกับของเล่นที่เจ้าของได้จัดเตรียมไว้ให้ ถ้าสัตว์เลี้ยงไม่มีกิจกรรมนี้ ก็อาจจะระบาย พลังงานออกมาในรูปของการทำลายหรือพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ปริมาณการออกกำลังของสัตว์แต่ละตัว ขึ้นอยู่กับชนิด พันธุ์ อายุ และสุขภาพ กรณีที่เจ้าของจัดของเล่นให้สัตว์เลี้ยง ไม่ควรให้ของเล่นที่มีคุณภาพต่ำหรือมีขนาดเล็ก จนสัตว์เลี้ยง สามารถกลืนได้ และไม่ควรใช้เศษเสื้อผ้าหรือรองเท้าทำเป็นของเล่นเพราะสัตว์อาจกัดแทะของใช้ชิ้นอื่นๆ ที่มีกลิ่นเหมือนเสื้อผ้าหรือรองเท้าของเจ้าของ

การให้อาหาร

โภชนาการที่ดี คือ การที่สัตว์เลี้ยงของคุณได้รับอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วนและสมดุล ซึ่งจะส่งผลให้มีกระดูก กล้ามเนื้อ แข็งแรง สุขภาพขนดี หลักทั่วไปในการให้อาหารแก่สัตว์เลี้ยง   มีดังต่อไปนี้ คือ

  1. อาหารสำเร็จรูปควรเลือกใช้ของบริษัทที่น่าเชื่อถือdogfood1.jpg (8435 bytes)
  2. ห้ามให้อาหารที่เสียแก่สัตว์เลี้ยง
  3. จัดน้ำสะอาดไว้ให้ตลอดเวลา
  4. ห้ามให้อาหารที่ใช้เลี้ยงแมวกับสุนัขเพราะมีโปรตีนสูงเกินไป
  5. อาหารที่ให้แก่สัตว์เลี้ยงควรมีอุณหภูมิเท่ากับอุณหภูมิห้อง
  6. อาหารที่มีน้ำเป็นส่วนผสมที่กินเหลือไม่ควรเก็บไว้ในมื้อต่อไป
  7. อาหารแห้งควรทิ้งวันต่อวัน
  8. ไม่ควรปล่อยให้สัตว์เลี้ยงของคุณอ้วนเกินไป
  9. ห้ามให้กระดูกที่เปราะแก่สัตว์เลี้ยง เช่น การให้กระดูกไก่แก่สุนัข
  10. สัตว์เลี้ยงที่ไม่ยอมกินอาหารนานกว่า 24 ชั่วโมง บ่งบอกถึงอาการเจ็บป่วย ควรรีบนำไปรับการตรวจวินิจฉัยและรักษาโดยสัตวแพทย์

การดูแลขนและการอาบน้ำ

dogbath.jpg (6852 bytes)สัตว์ที่มีสุขภาพดีจะดูแลรักษาขนของตัวให้สะอาดอยู่เสมอ แต่อย่างไรก็ดีเนื่องจากสัตว์มักจะวิ่งเล่น กลิ้งถูไปตามพื้นและที่สกปรก เจ้าของสัตว์เลี้ยงจึงจำเป็นต้องช่วยดูแลขนและอาบน้ำให้สัตว์เลี้ยง อย่างสม่ำเสมอ สัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข ส่วนมากจะผลัดขน ซึ่งอาจมีการผลัดขนอย่างสม่ำเสมอตลอดทั้งปี หรือผลัดขนปีละ 2 ครั้ง ตามฤดูกาล แต่สุนัขบางพันธุ์ เช่น พันธุ์พูเดิลจะไม่มีการผลัดขน จึงจำเป็นต้องตัดขนให้เมื่อขนยาวมากเกินไป

สัตว์เลี้ยงควรได้รับการดูแลผิวหนังและแปรงขนอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยทำให้ผิวหนังและขน อยู่ในสภาพดี ขณะเดียวกันก็ต้องมีการอาบน้ำเพื่อกำจัดกลิ่นตัวของสัตว์เลี้ยง และพยาธิภายนอกบางชนิด เช่น หมัด เห็บ ไร สัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข ควรได้รับการอาบน้ำอย่างน้อยอาทิตย์ละ 1 ครั้ง

ทำอย่างไรสัตว์เลี้ยงที่คุณรักจึงจะไม่เป็นโรค

สัตว์เลี้ยงที่มีสุขภาพดีจะร่าเริง แจ่มใส ไวต่อสิ่งแวดล้อม กระตือรือร้น แม้ว่าจะมีความสุขที่ได้นอนพักผ่อนตอนกลางวัน แต่ก็พร้อมที่จะออกกำลังกายและเล่นกับเจ้าของอยู่เสมอ เจ้าของสามารถตรวจสุขภาพของสัตว์เลี้ยงได้ ด้วยการหมั่นสังเกตท่าทางและพฤติกรรมของสัตว์เลี้ยง ในแต่ละวัน จนทราบพฤติกรรมและท่าทางตามธรรมชาติของสัตว์เลี้ยง หากเมื่อใดก็ตามที่สัตว์เลี้ยง แสดงอาการ หรือท่าทางที่ผิดปกติไปจากเดิม เจ้าของก็สามารถบอกได้ทันที เช่น สัตว์แสดงอาการซึม กินอาหารน้อยลง หรือแสดงพฤติกรรมและอาการผิดปกติ

การเลี้ยงสัตว์ที่ดีมีความจำเป็นที่จะต้องป้องกันการเกิดโรคต่างๆ เพื่อสุขภาพที่ดีของสัตว์ดังมีข้อแนะนำดังต่อไปนี้ คือ

  1. ควรนำลูกสัตว์ที่นำมาเลี้ยงใหม่มารับการตรวจร่างกายโดยสม่ำเสมอจากสัตวแพทย์ โดยเฉพาะใน ช่วงอายุ 2 เดือน 3 เดือน และ 4 เดือน ตามลำดับ
  2. ทำการตรวจอุจจาระ และถ่ายพยาธิแก่สัตว์เลี้ยงของคุณอย่างสม่ำเสมอ ทุกๆ 3-6 เดือน
  3. ทำการฉีดวัคซีนป้องกันโรคติดต่อที่สำคัญให้ลูกสัตว์ในช่วงเวลาที่เหมาะสมจนครบถ้วน และฉีดวัคซีนป้องกันโรคแก่สัตว์เลี้ยงที่โตแล้วเป็นประจำทุกปี
  4. ควรคำนึงถึงการให้อาหาร ชนิดของอาหารและปริมาณของอาหารที่ให้ โดยสัตว์เลี้ยงของคุณควรได้รับสารอาหารครบถ้วน ตามความต้องการของร่างกายในแต่ละช่วงอายุ
  5. ควรให้สัตว์เลี้ยงของคุณออกกำลังกายเพื่อความแข็งแรงและสมบูรณ์ของร่างกายอย่างสม่ำเสมอ
  6. ควรพาสัตว์เลี้ยงของคุณไปรับการฉีดวัคซีนและตรวจร่างกายทั่วไปเป็นประจำทุกปี อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
  7. ดูแลเอาใจใส่สถานที่อยู่ของสัตว์เลี้ยง ให้มีความสะอาด ปราศจากปรสิตภายนอก
  8. หมั่นอาบน้ำและดูแลรักษาขนสัตว์เลี้ยงของท่านให้สะอาด เรียบร้อยอยู่เสมอ
  9. พยายามให้ความใกล้ชิด เอาใจใส่และความรักแก่สัตว์เลี้ยงของคุณอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่อง
  10. หากพบความผิดปกติใด ๆ ของสัตว์เลี้ยงของคุณ ควรรีบพาไปรับการตรวจวินิจฉัยและการรักษาจากสัตวแพทย

เอกสารอ้างอิง

  • รสมา สุนทรธรรม 1997 (2540) ระบบภูมิคุ้มกันและโปรแกรมการฉีดวัคซีนในลูกสัตว์ การรักษาทางอายุรกรรมในลูกสุนัขและแมว หน้า 63-71
  • Edney ATB, Hughes IB and Friedenberg KM. 1986. Vaccination, worming, general hygiene and safety. In: Pet Care. Blackwell Scientific Publications. London. p. 60-72.
  • Hugh - Jones ME, Hubbert WT and Hagstad HV. 1995. Fungal, Bacterial, Spirochaetal, and Rickettsial Zoonoses. In: Zoonoses. Iowa State University Press, Ames. p.266-300.

สพ.ส.ท.| บทบาทของสมาคม | ปฏิทินกิจกรรม | ข่าวสาร-วิชาการ | คอลัมน์สัตว์เลี้ยง | ถาม-ตอบ | ติดต่อ | websiteอื่น | กลับไปหน้าแรก