ผศ.น.สพ.ปานเทพ รัตนากร
ทำไมต้องคุมกำเนิดหมาโดยเฉพาะอย่างยิ่งหมาตัวเมีย? ปัญหานี้มีหลายสาเหตุสุดแท้แต่ว่าเป็นมุมมองของใคร แต่ก็พอจะประมวลไว้ได้ดังนี้
- ลดและป้องกันการเกิดหมาจรจัด เพราะประชากรหมาที่เพิ่มขึ้นถูกนำไปปล่อยวัดหรือทอดทิ้ง ให้เป็นหมาจรจัดเพ่นพ่านอยู่ทั่วไป
- ยุคนี้ข้าวยากหมากแพง เจ้าบ้านเองยังแทบแย่ การคุมกำเนิดวางแผนครอบครัวจึงต้องทำทั้งคนและหมา เลี้ยงน้อยๆ อย่างมีสุขภาพจะดีกว่า (เน้นคุณภาพมากกว่าปริมาณ)
- บางท่านรำคาญหมาตัวเมียในระยะเป็นสัด เพราะจะมีเลือดไหลออกมาจากอวัยวะเพศ สร้างความสกปรกเปรอะเปื้อนทั่วไป ยิ่งไปกว่านั้นยังเป็นต้นเหตุความไม่สงบสุข คือ หมาตัวเมียที่เป็นสัดจะดึงดูดหมาตัวผู้ให้มาห้อมล้อม จากนั้นก็ส่งเสียงเจี้ยวจ้าว ตลอดจนก่อศึกน่านางจนไม่เป็นอันหลับอันนอน
- หมาตัวเมียที่ได้รับการตอนแล้วจะลดโอกาสเกิดมะเร็งหรือเนื้องอกของเต้านม และอวัยวะสืบพันธุ์ลงได้มาก
- ลดอัตราการเกิดและแพร่โรคพิษสุนัขบ้า หรือหมาบ้าได้มาก ข้อนี้ก็คงสืบเนื่องมาจาก ข้อ 1) ถือเป็นผลพลอยได้ที่สำคัญอย่างมาก
วิธีคุมกำเนิดหมาตัวเมียสามารถทำได้โดย
- วิธีทางศัลยกรรม คือ ตอนถาวร หมายถึงว่าเป็นการผ่าตัดยกเอา รังไข่ ท่อนำไข่ และตัวมดลูกออกไปทั้งยวง วิธีนี้ชัวร์ว่าไม่มีโอกาสตั้งท้องได้แน่นอน แต่ข้อจำกัด คือ มีค่าใช้จ่ายสูง และต้องดูแลแผลผ่าตัดจนกว่าจะติดสนิท อย่างต่ำๆ ก็ 7 วัน
- วิธีทางอายุรกรรม คือ การคุมกำเนิดชั่วคราว หมายถึงว่าเป็นการใช้ยา เช่น ฮอร์โมนบางชนิด ฉีดให้หมาเพื่อทำให้ระบบการตกไข่เปลี่ยนไปจากเดิม ผลก็คือหมาไม่เป็นสัด วิธีนี้มีข้อดีคือถูกสตางค์ ทำง่าย แต่ข้อเสียก็มากคือมักก่อให้เกิดผลข้างเคียงเช่นมดลูกอักเสบ จึงไม่ค่อยนิยมใช้กันนัก รวมถึงระยะเวลาการออกฤทธิ์ของยาคุมเพียง 5 ถึง 6 เดือน เจ้าของที่ลืมนำหมามาฉีดยาต่อ จึงปรากฏว่าหมาเป็นสัดและถูกผสมจนได้ลูก (หมา) ไม่มีพ่อมาเลี้ยงโดยไม่พึงปรารถนา
วิธีใช้อุปกรณ์ เช่น การใช้กางเกงป้องกัน เนื่องจากปัจจุบันมีการออกแบบกางเกงพิเศษใช่ปกป้องอวัยวะเพศของหมาตัวเมีย มิให้หมาตัวผู้ผสมได้ แต่ก็มีข้อเสีย คือ ต้องหมั่นทำความสะอาด
วัคซีนคุมกำเนิด เป็นแนวความคิดใหม่ของนักวิทยาศาสตร์ ในการพัฒนาวัคซีนที่กระตุ้นหมาเพศเมียให้สร้างภูมิต่อต้านอสุจิของหมาเพศผู้ แต่ยังอยู่ในระยะค้นคว้าวิจัย ถ้าทำได้คงสะดวกดีมากเช่นกัน ฝันไปก่อนนะครับ
ท่านผู้อ่านคงเข้าใจถึงวิธีคุมกำเนิดหมาตัวเมียมากขึ้นและพอจะตัดสินใจเลือกวิธีได้บ้างแล้ว
กลับไปหน้า "คอลัมน์สัตว์เลี้ยง"